İyot,
vücut tarafından üretilmeyen, besinler yoluyla temin edilen vücut için gerekli
bir mineraldir. İyot elementinin yeterince alınmaması yaygın sağlık
sorunlarından biri olan iyot eksikliğine neden olur. İyot eksikliğinin neden
olduğu en önemli sorun tiroid bezlerinin yavaşlığıdır. Topraktaki iyot
içeriğinin düşük olduğu ülkelerde iyot eksikliği, daha büyük bir sorun olarak
ortaya çıkmaktadır.
Tiroid
hormonu metabolizmayı ve doğrudan büyüme süreçlerini düzenler. İnsan vücudunun
gelişim ve enerji metabolizmasını idare eden tiroid için iyot ana kumanda
görevi görür. Vücudun iyot ihtiyacı yeterli derecede karşılanmazsa tiroid
hormonlarının seviyesi düşer. İyot eksikliği olarak adlandırılan bu durum
tiroit bezinin anormal büyümesi sonucu ortaya çıkan bir hastalık olan guatr
başta olmak üzere birçok hastalığa neden olur.
İyot
eksikliği, bebeklik döneminden başlayıp devam eder. Bebeklerde bedensel ve
ruhsal gelişimin önünde bir sorun olarak yer alır. İyot eksikliğinin uzun süre
devam etmesi kaslarda güçsüzlük hissi, halsizlik, kilo artışı, takatsizlik,
kabızlık, yüz ve boyun kısmında şişkinlik, sürekli üşüme hissi, eklem ağrıları,
psikolojik bazı sorunlar, saç dökülmesi, hafıza zayıflığı gibi önemli
belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur.
İyotların
önemli bir bölümü ciltte depolandığı için ter bezleri iyot bakımından oldukça
zengindir. Ter bezlerinde ortaya çıkan iyot eksikliği ciltte nem ve lipit yani
yağ eksikliğine neden olur. Bu da kaşıntılara neden olan cilt
kuruluğunu ortaya çıkarır.
İyot
eksikliği, sindirim sisteminin merkezi olan midede asit yetersizliğine neden
olur. Besinleri sindirmede önemli görevleri olan mide asidi yetersiz olduğu
zaman farklı mide şikâyetleri ve sindirim problemleri ortaya çıkar.
Hamilelik
döneminde erken doğum, düşük yapma, boyun normalden çok daha kısa olma durumu
olan cücelik, ölü doğum, tiroit bezinin anormal büyümesiyle ortaya çıkan bir
hastalık olan guatr, bilişsel fonksiyonların iyice gelişmemesinin sonucu olan
zekâ geriliği iyot eksikliğinin doğurduğu önemli sonuçlar arasında yer alır.
Önemli
sağlık sorunlarına neden olan iyot eksikliği iyotlu sofra tuzu kullanmakla
önlenir. İyot eksikliğini gidermede deniz suyu ve deniz ürünleri en iyi doğal
kaynaklar arasında yer alır. Ispanak, sarımsak, kabak, fasulye, baklagiller,
yulaf, kırmızı et, yumurta, muz, patates, peynir, inek sütü, karides, ton
balığı, marina balığı, ekmek, deniz yosunu iyotun en fazla yer aldığı besinler
olarak ön plana çıkar.
Çeşitli
nedenlerle et, balık, kümes hayvanları tüketmeme durumu olan etyemezlik ya da
vejetaryen ile hayvanların ürettiği yumurta, süt, bal vb. ürünleri yememe
durumu olan vegan yaşam tarzı da iyot yetersizliği riskini artırır.
Bebeklerin
beyin gelişimin ilk dönemlerinde iyota çok fazla ihtiyaç duyulur. Bu da
hamile kişilerin iyot ihtiyacını ortaya koyar. Bebeklerde iyot eksikliği, kas
zayıflığı, yüz şişkinliği, çok aşırı uyku isteği, büyüme geriliği, zihinsel
süreçlerde gelişim yavaşlığı, öğrenme güçlüğü gibi önemli belirtilerle ortaya
çıkar.
Yapılan
birçok bilimsel çalışma iyot eksikliğinin zekânın gelişimi üzerinde çok önemli
etkiler oluşturduğunu göstermektedir. İyot eksikliği, çocuğun içinde bulunduğu
gelişim düzeyi ile bilişsel fonksiyonlarının örtüşmemesi durumu olan zekâ
geriliğine dahi neden olmaktadır. Çocuklarda iyot eksikliği zekâ katsayısı veya
zekâ seviyesi olan IQ için de olumsuz sonuçları beraberinde getirir. İyot
eksikliği, konsantrasyon ve dikkat eksikliğine de neden olur.
Çocuklarda
iyot eksikliği, çocukların problem çözme yeteneklerini, soyut düşünme
kabiliyetini, analitik fikir üretimini, karmaşık olayları yorumlama ve
anlamlandırmasını olumsuz etkilemektedir. Vücut fonksiyonlarının iyot ihtiyacı
karşılandığı zaman da çocuklarda ileri düzey zekâ fonksiyonlarında önemli
olumlu gelişmeler ortaya çıkmaktadır.
İyot eksikliği ile ilgili hem dünyada hem de Türkiye'de gittikçe daha iyi önlemler alınmakta ve sofra tuzları bu anlamda zenginleştirilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre, dünya nüfusunun yaklaşık üçte biri iyot eksikliği sorununu yaşamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü iyot eksikliği ile ilgili sürekli bilimsel çalışmalar yapmakta ve toplumu bilinçlendirmeye çalışmaktadır.
Ciddi belirtilerle ortaya çıkan iyot eksikliği, erken tanı ve teşhisle mutlaka kontrol altına alınmalı ve iyot eksikliğinin olumsuz etkilerinin önüne geçilmelidir.
Ayrıca bakınız
Kilo Vermeyi Zorlaştıran Nedenler
Doğal Yoldan Nasıl Zayıflayabilirim?
Sağlıklı Beslenmek İçin Ne Yapmalıyız?
Egzersizin Faydaları Nelerdir?
Sağlıklı Kilo Vermek İçin Ne Yapmalıyız?
Sigarayı Bırakırsam Kilo Alır mıyım?
Fazla Şeker Tüketiminin Zararları Nelerdir?
Fazla Tuz Tüketiminin Zararları
Aç Kalmanın Vücuda Verdiği Zararlar Nelerdir?
Hızlı Yemek Yemenin Zararları Nelerdir?
İyot Eksikliği Nedir?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder