Motorlu
araçlar, birçok parçanın bir araya gelmesiyle ortaya çıkan makinelerdir.
Bunlar; elektronik, mekanik ve bilişim sistemleridir.
Bir
Arabada Bulunan Başlıca Parçalar Şunlardır:
Motor
Güç
Aktarma Organları
Kavrama
(Debriyaj)
Şanzıman
(Vites Kutusu)
Diferansiyel
Şasi
Aks
Karoseri
Gövde
Kaporta
Yürür
Aksam
Direksiyon
Süspansiyon
Fren
Tekerlek
Klima
(İklimlendirme)
Elektrik
Yakıttan
elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere ''motor'' denir. Motor, arabaların hareket etmesi için en önemli araba
parçasıdır. Motor, çoğunlukla arabaların ön kısmında bulunur.
Motor,
aküden aldığı enerji ile dönmeye başlar sonra sistemlerden gelen
havayı ve yakıtı silindirler içerisinde yakarak harekete geçer. Motorun
çalışması sırasında motor, yağlama, yakıt, soğutma suyu, ateşleme, subap, hava
sistemleri, elektrik sistemleri ve motor egzoz sistemlerine ihtiyaç duyulur.
Araba
motorları farklı sınıflara ayrılır. Arabalarda içten yanmalı ve dört zamanlı
motorlar kullanılır. İçten yanmalı motorların üretimiyle araçlar üretilmeye
başlanmıştır.
Motor
çalışırken aracın hareket etmesini sağlayan organlardır. Güç aktarma organları
denildiği zaman debriyaj (kavrama), şanzıman (vites kutusu), diferansiyel ve
aks anlaşılmalıdır.
Motordaki
hareketi şanzımana aktaran veya kesen sisteme denir. Vites değişimlerinde
motordan şanzımana hareket aktarımını keser. Kalkış esnasında motordaki
hareketi şanzımana kademeli olarak verir.
Arabalarda
farklı debriyaj (kavrama) sistemi kullanılmaktadır. Mekanik, hidrolik, çift
kavrama, diskli kuru kavrama kullanılan başlıca kavrama (debriyaj) sistemleridir.
Vites değişimlerinde motor ile şanzımanı birbirinden ayıran parça olan debriyaj
sistemi (kavrama sistemi) günümüzde daha çok çok diskli çift kavrama (DSG) ve
diskli kuru kavrama (DSG-Powershift) şeklindedir.
Şanzıman
(vites kutusu) motordan, baskı balata yoluyla (kavrama) aldığı hareketi
istenilen tork değerinde şaft veya diferansiyele ileten aktarma
organıdır. Motordan aldığı dönme enerjisini arabanın tekerleklerine
aktaran parçadır.
Vites
kutusu (şanzıman), motorun dönüş hareketinin hızını ve torkunu değiştirir.
Sadece motorun çalışması arabayı hareket ettiremeyeceği için şanzıman büyük
görev üstlenir. Şanzımanlar; manuel, yarı otomatik (DSG, EDC,
DCT), tam otomatik, çift kavramalı ve cvt şanzıman diye farklı şekillerde
bulunur.
Şanzıman
(vites kutusu), arabanın sabit durmasını (rölanti), aynı devirde devamını ve
geri hareket etmesini sağlar. 4x4 özellikli araçlarda, şanzıman çıkış hareketi
ön akslara da iletilir. Bunun sonucunda araçta 4 tekerden çekiş sağlanır.
Bir
motorlu araçta iki teker arasındaki devir dengesini sağlayan parçaya
diferansiyel denir. Yani aynı araçta ve aks üzerindeki tekerleklerin farklı
hızlarla dönmesini sağlayan araçtır. Diferansiyel, ne denli dengeli ise aracın
virajlarda güven vermesi o kadar artar.
Araçların
viraj alırken yay çizerek yolun akışına uymasını sağlar. Otomobiller virajı
alırken içte kalan tekerleklerin daha az, dış tekerleklerin daha çok mesafe kat
etmesi gerekir ki bu da diferansiyel sayesinde olur.
Diferansiyel,
arkadan çekişli araçlarda arka dingilde önden çekişli araçlarda ise vites
kutusu ve motorun hemen arkasında yer alır. Arazi araçlarında
kilitlenebilir diferansiyel kullanılır. Böylece araç patinajdan kurtulur.
Şasi,
otomobillerin iskelet sistemine denir. Tüm parçaların monte edildiği bir kaza
sırasında çarpma şiddetini üzerine alan gerekli kırılma noktalarından kırılarak
kaza şiddetini en hafife indiren bölümdür. Şasi, karoseriyi taşıyan temel
yapıyı oluşturur.
Şasi
ve karoseri, motorlu araçların gövdesini oluşturan iki temel bölümdür.
Araçların tüm yapısı şasiye bağlıdır. Şasi de çok büyük hasar olursa arabanın
bütünlük yapısı bozulur dolayısıyla arabanın güvenliği azalır. Hasarlı şasiler
yerine yeni şasiler kullanılmalıdır.
Dingil
olarak da anılan aks, motorlu araçlarda diferansiyel sisteminden çıkan dönme
hareketini tekerleklere ileten çelik mile verilen isimdir. Motorun sağladığı
gücü tekerleğe aktarır. Akslar, araçların önden ya da arkadan çekişli olmasına
göre farklılık gösterir. Ön tekerlekler direksiyon ve süspansiyon hareketi
görevini üstlendiği için önden çekişli araçlarda kullanılan akslarda iki adet
sabit hız mafsalı yer alır.
Karoseri,
arabalarda motor, tekerlek ve şasi gibi aksamların dışında kalan görünen dış
bölüme verilen isimdir. Karoseri, birçok parçanın kaynak ve perçin yoluyla
birleştirilmesi sonucu ortaya çıkar. Aracın dış yapısını, şeklini ve
bütünlüğünü oluşturan sac yapı olan karoseri şasi üzerine oturtularak montajı
yapılır. Yeni araçlarda karoseri ile şasi bir arada üretilmektedir. Araçların
direk ve profilleri de karoseriye dâhildir.
Genel
olarak aracın sac bölümüne denir. Kabin, araç tavanı, kapılar, bagaj kapağı,
motor kaputu, ön ve arka çamurluklar, ön tampon ve arka tampon, ön, arka ve yan
camlar, yan aynalar gibi araba parçaları aracın kaportasını oluşturur.
Kaportanın değişmiş ve boyanmış olması aracın bir kazaya karıştığının kanıtı
olabilir. Araç alım ve satımlarında dikkat edilmesi gerekir.
Yürür
aksam, aracın yola bağlantısını sağlayan tüm hareketli parçalarından oluşur.
Bunları; süspansiyon, yaylar, amortisörler, fren, direksiyon, aks milleri, rot
başları, rot kolları, salıncak ve rotiller olarak belirtebiliriz. Konfor ve
rahat sürüş için önem teşkil eden yürür aksam olarak belirtilen parçaların
düzenli olarak bakımları ve kontrolleri yapılmalıdır.
Arabanın
sürücü tarafından istenilen yöne gitmesini sağlayan araba parçasıdır.
Direksiyonu en basit şekilde bir yönelteç olarak tanımlayabiliriz. Araç
sürücüsü tarafından direksiyon simidi ile ortaya çıkarılan döndürme kuvveti,
direksiyon dişli kutusu tarafından direksiyon rot kolları üzerinden
tekerleklere iletilir.
Günümüzde
en çok kullanılan direksiyon sistemi hidrolik direksiyonlardır. Basit bir
çember şeklindeki direksiyon, aracın ses ve sinyalizasyon sistemini yönetecek
butonları içerir. Direksiyon ayrıca direksiyon simidi, direksiyon dişli kutusu,
direksiyon mili, direksiyon amortisörü, rotlar ve rot başları, hidrolik
pompası, (hidrolik direksiyonlarda) direksiyon mafsalı gibi parçalardan oluşur.
Bir
taşıtta, yolun düzgün olmamasından kaynaklanan sarsıntıları, darbe ve
titreşimleri sürücü ve araç gövdesine geçmesini engelleyen taşıtın ağırlığını
dingillere aktaran yaya denir. Aracın yol tutuşu, sürüşü, konfor ve güvenlik
gereksinimi süspansiyon sistemiyle sağlanır. Yaylar, darbeleri ve titreşimleri
üzerine alırken amortisörler yayın salınımını sönümler.
Fren
sistemi, motorlu taşıtın yavaşlamasını ve durmasını sağlayan düzenektir. Aşağı
inen taşıtın hızlanmasını önlemek, duran taşıtın sabit kalmasını sürdürmek için
de kullanılır. Kısacası fren sistemi, araçtaki kinetik enerjiyi sürtünme
yoluyla ısı enerjisine dönüştürerek taşıtın durmasını veya yavaşlamasını
sağlar. En yaygın olarak kullanılan fren sistemi hidrolik fren sistemidir.
Aracın
ve yükün ağırlığını taşımak, motorun ortaya çıkardığı döndürme momentini yola
aktararak çekiş kuvvetine dönüştüren araç parçasıdır. Tekerlek, jant ve
lastiklerden oluşur. Aracın tüm yükünü üzerine alır ve aracın hareket etmesini
sağlar.
Lastikler, araç güvenliğinde oldukça önemli aksamlardır. Aracın yola tutunma görevini
üstlenir. İklim şartlarına göre lastik tercihi yapılmalı, lastiklerin üretim
tarihinin yeni olmasına dikkat etmeliyiz. Hiç kullanılmayan bir lastik bile
zamanla işlevselliğini yitirir. Kışın çok kar yağan yerlerde yumuşak kaliteli
kışlık lastikler tercih edilmelidir.
Araçlarda
sürücü ve yolcuların daha konforlu ve güvenli hareket etmesini sağlayan
içerdiği teknik sayesinde araç içerisindeki kötü ve kirli havayı dışarıya atan
ve temiz havayla birlikte serinletme görevini yerine getiren sisteme denir.
Böylece kirli hava dışarı atılır temiz hava araç içerisine alınır.
Araçlarının
sıcaklığı, nem ve temizliği iklimlendirme sistemi sayesinde gerçekleşir. Bu görevleri,
klima ve kalorifer sistemi yerine getirir. Klima, sıcak havalarda arabanın iç
kısmını soğuturken kalorifer sistemi soğuk havada arabanın iç kısmının
ısınmasını sağlar.
Araçlardaki
hemen hemen her parçayı kontrol eden sistemdir. Motorlu araçlarda çalışan tüm
elektrikli donanımların ve elektronik donanımların çalışmasını düzenler.
Elektrik sistemi; motoru çalıştırmak, bujilerin motordaki karışımını ateşlemek, klimayı etkinleştirmek, cam sileceklerini harekete geçirmek ve durdurmak, far ve lambaları yakıp söndürmek, ses sistemi ve buna benzer diğer parçaları çalıştıran sistemdir. Araçlardaki elektrik akümülatörden sağlanır.
Ayrıca bakınız
İkinci El Araba Alırken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Düz Vites mi Otomatik Vites mi Daha Avantajlıdır?
Güzel Araba Sürmenin Püf Noktaları Nelerdir?
Arabalarda Yakıt Tasarrufu Nasıl sağlanır?
Araçlardaki İlk Yardım Çantasında Bulunması Gereken Malzemeler
Araba Sürerken Cep Telefonu Kullanmanın Zararları
Karlı Havada Araba Nasıl Kullanılır?
Araç Yolda Kalınca Ne Yapmalıyız?
Dizel Araçlar Neden Geç Çalışır?
Araç Parçaları ve Görevleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder